Nhận ra xuất xứ chiếc xe một cách nhanh chóng, kiểm tra động cơ, hệ dẫn động, nội thất, ngoại thất một cách tỉ mỉ giúp khách hàng có nhiều cơ hội sở hữu một chiếc xe thực sự tốt. Nhưng quan trọng hơn hết là sự cầu thị và cẩn trọng của chính họ.

Với hàng nghìn chi tiết phức tạp trên một chiếc xe, cộng với tâm trạng hồi hộp khiến nhiều khách hàng đưa ra những quyết định vội vàng. Đi chợ xe cũ thực sự khó khăn và đòi hỏi nhiều kinh nghiệm, tới mức Giáo sư George Akerlof, Mỹ, người nhận giải thưởng Nobel kinh tế năm 2001, đã lập ra hẳn một "bài toán thị trường xe cũ" để nghiên cứu.

Bãi xe cũ tại Nhật Bản, nguồn hàng không thích hợp với Việt Nam do tay lái nghịch. (Ametrading)

Nguồn gốc xe

Một trong những yêu cầu đầu tiên là khách hàng phải biết được xuất xứ của chiếc xe. Theo các nhà nhập khẩu Việt Nam, xe cũ chủ yếu được cung cấp từ 3 nguồn chính: Mỹ, châu Âu và châu Á (Hàn Quốc, Hong Kong). Nếu có bản ghi mã số VIN (còn gọi là số khung, số máy) thì mọi việc đơn giản nhưng để đối phó với “mánh” cà lại số VIN, hoặc đổi đời xe của các đại lý, bạn nên nắm những đặc điểm cốt yếu sau:

- Xe có xuất xứ châu Âu: Công tơ mét theo đơn vị “km/h”, dung tích máy thường là 2.0 lít, dùng số sàn, không có chế độ ga tự động, ít túi khí, xe đầm và không có nhiều tiếng ồn. Xe từ châu Âu khá đắt theo đánh giá của các nhà nhập khẩu. Nếu bạn muốn mua xe từ thị trường này, tốt nhất hãy chọn đúng hãng châu Âu bởi xe của các nhà sản xuất Mỹ và Nhật ở đây thường không bền. Theo đánh giá của tạp chí AutoExpress, Anh, Honda Civic là dòng xe cũ được ưa chuộng nhất năm 2005.

- Xe có xuất xứ Mỹ: Đồng hồ công-tơ-mét theo hệ "mph" (mile per hour), dung tích lớn (2,2 lít trở nên). Các loại xe ở Mỹ có độ an toàn cao nên nhiều túi khí. Đa số xe Mỹ dùng số tự động vì người dân ở đây rất chuộng hệ dẫn động này. Xe ở Mỹ thường đầm và ít tiếng ồn. Một đặc điểm nữa trên xe của các hãng Mỹ (Ford, Chrysler, GM) là vỏ xe rất chắc nên khi gặp tai nạn động cơ không bị hỏng nhưng nhanh mòn. Xe của các hãng Nhật thường có vỏ mềm nhưng bền và không bị mất giá nhanh như xe của các hãng chính quốc. Vì vậy, những mác xe như Toyota Camry, Corolla, Honda Civic, Accord, Nissan Sentra rất được ưa chuộng bởi chúng có thể chạy được 320.000 km (200.000 dặm) mới phải đưa ra bãi rác.

Xe cũ tại Mỹ với những chiếc còn khá mới. (Car-guides)

- Xe có xuất xứ Châu Á: Đa số xe ở Nhật sử dụng tay lái nghịch nên dù là thị trường xe hơi lớn, xe Nhật không phải là nguồn hàng chính của Việt Nam. Một số nhà nhập khẩu nhắm tới Hàn Quốc và Hong Kong bởi gần về mặt địa lý và có những mác xe khá phổ biến. Các loại xe châu Á có cấu trúc giống hệt xe Mỹ, Âu, tuy nhiên, chúng ít thiết bị an toàn, ít túi khí, sàn xe mỏng và nhiều tiếng ồn khi chạy.

Kiểm tra các thiết bị trên xe

Kiểm tra hoạt động hệ thống dẫn động là bước đầu tiên trong các khuyến cáo khi "tìm hiểu" xe cũ. Hệ thống dẫn động đóng vai trò quan trọng bởi nó ảnh hưởng trực tiếp tới tính mạng người lái do các hỏng hóc có thể khiến xe lật, đổ, mất lái ở tốc độ cao.

Đầu tiên, bạn hãy kiểm tra mức dầu hộp số, màu sắc (loại dầu này thường có màu đỏ và không khét). Sau đó tới các phần như khớp đồng tốc - phần này rất dễ bị oxi hóa khi gặp muối rắc trên đường vào những ngày trời lạnh ở châu Âu và Mỹ - cũng như hộp số hoạt động trơn tru hay không. Nếu cần, bạn có thể lái thử. Trong trường hợp xe không bị giật mạnh khi sang số nghĩa là hệ thống làm việc tốt, còn nếu ngược lại, bạn hãy từ chối khéo để nhắm sang một chiếc khác.

Tiếp đến là phần kiểm tra động cơ. Đây là trái tim của chiếc xe nên người bán không để bạn dễ dàng phát hiện ra lỗi của chúng. Dù sao, hãy thử từng bước từ mức dầu. Bạn nên lưu ý chỉ những mác xe bình dân của Toyota, Nissan, Honda, Ford mới có que thử còn xe hạng sang như Mercedes, BMW phải sử dụng máy tính để đo. Nếu phát hiện mức dầu thấp, dầu đóng cặn đen, độ nhớt cao (thử bằng cách nhỏ một giọt trên mặt kính nghiêng) bạn nên yêu cầu người bán cho biết số lần và ngày thay dầu trước đó để có cách ứng phó phù hợp.

Những chiếc xe cũ một đại lý ở Mỹ. (Hoskinschevrolet)

Sau khi kiểm tra mức dầu, hãy để động cơ nguội và khởi động. Nếu áp suất dầu đạt mức chuẩn trong 1 tới 2 giây, bơm dầu hoạt động tốt. Còn nếu thời gian lâu hơn, bạn phải kiểm tra thêm bơm dầu, bầu lọc và nhớ để ý tới thời tiết hôm đó.

Ngoài hai yếu tố trên, ngoại thất và nội thất cũng cho bạn biết nhiều thông tin mà người bán thường không ngờ tới. Nếu chiếc xe bị nghiêng trên bề mặt phẳng, chứng tỏ hệ thống treo đã hỏng do bị đâm vào bên cạnh hoặc lật. Bạn có thể xác định chất lượng bằng cách ấn tay lên thân xe. Hệ thống treo hoạt động tốt chỉ nhún 1 đến 2 lần, nếu nhiều hơn nó bị yếu còn nếu không ấn xuống được, nó quá cứng và cần phải sửa hoặc thay mới.

Bên cạnh đó, đĩa phanh phải phẳng, ít đường gợn và không bị mài mòn quá nhiều. Thông thường các xe trang bị phanh đĩa phía trước và tang trống phía sau. Khoảng cách giữa các phần trên vỏ xe tốt thường đồng đều, nếu chúng bị lệch thì chiếc xe có thể gặp tai nạn hoặc vỏ xe đã được thay mới.

Trong nội thất, mùi xe là dấu hiệu quan trọng để bạn đánh giá tình trạng chiếc xe trước đó. Thông thường, trên một quãng đường nhập khẩu dài, ca-bin xe thường có mùi đặc trưng. Nếu có mùi mặn, tanh của gỉ sắt, gỉ nhôm, chứng tỏ chiếc xe đã bị thấm nước lâu ngày. Nếu có mùi gas thì hệ thống điều hòa bị rỉ. Còn nếu có mùi dầu nghĩa là xe bị chảy dầu hộp số hoặc động cơ.

Một chi tiết quan trọng là do thói quen của người dân ở các nước phát triển, dây đai an toàn thường bị gỉ đen sau chừng 50.000 km sử dụng. Nếu có dấu hiệu trên mà đồng hồ công-tơ-mét chỉ quá thấp (khoảng 20.000 km) thì chiếc xe đã bị "tua" lại đồng hồ cho mới.

Trên đây chỉ là những dấu hiệu nhỏ khách hàng nên lưu ý khi mua xe đã qua sử dụng. Nếu mua tại đại lý, mọi chuyện có thể tốt đẹp nhưng nếu mua từ cá nhân, hãy đi cùng một người có kinh nghiệm để giúp bạn sáng suốt hơn trong lựa chọn của mình.

Nguyễn Nghĩa